Budowa modelu żaglowca z zestawu podlega kilku uniwersalnym zasadom, jednak poszczególni producenci proponują rozwiązania budowy modelu nieznacznie różniące się od siebie. W niniejszym mini-poradniku staraliśmy się przedstawić rozwiązania typowe dla firm hiszpańskich takich jak OcCre, Disramodel czy Artesania Latina jak i włoskich: Amati, Mamoli i Mantua Model.
Do sklejenia modelu potrzebnych jest kilka rodzajów kleju. Poniżej znajduje się opis podstawowych klejów stosowanych przy składaniu żaglowców:
Tu sprawa wydaje się prosta. Drewno jest bardzo przyjaznym surowcem do malowania i wszelkie farby mogą okazać się dobre do malowania drewna. Nie tylko stricte modelarskie. Oferta naszego sklepu modelarskiego zawiera farby Humbrol i Vallejo które w zupełności wystarczą do malowania modeli drewnianych. Generalnie farby Humbrol są trudniejsze w obsłudze bo dłużej schną i trzeba je rozcieńczać specjalnymi rozcieńczalnikami lub benzyną. Mają jednak tę przewagę że nie wymagają podkładu, zwłaszcza na elementach metalowych. podłoże nie musi być też idealnie odtłuszczone. Zaletą akryli Vallejo jest szeroka gama kolorów oraz dobre krycie (z pewnymi wyjątkami).
Do budowy prostego i średnio zaawansowanego modelu z zestawu nie potrzeba skomplikowanych urządzeń. Podstawowym wyposażeniem warsztatu będą narzędzia modelarskie do obróbki drewna. Ze względu na zastosowanie można podzielić je na kilka grup:
Szkielet
Budowę szkieletu rozpoczynamy od przygotowania jego poszczególnych elementów. Części składowe szkieletu są całkowicie wycięte ze sklejki lub trzymają się w ramkach jedynie za pomocą cienkich „mostków”. Przed wyjęciem wręgów z ramek należy pamiętać o ich wcześniejszym ponumerowaniu za pomocą ołówka zgodnie z załączonym do zestawu szablonem. W następnej kolejności wręgi należy spasować z podłużnicą i sprawdzić czy nie są wypaczone. Elementy te powinny być ułożone dokładnie prostopadle do wodnicy. Jest to bardzo ważne dla zachowania symetrii modelu. Górne krańce wręgów powinny być w jednej linii z krańcem wzdłużnicy, tak aby pokład przyklejony w późniejszych etapach przylegał równo do wszystkich elementów szkieletu.
Na tym etapie skorzystać możemy ze specjalnej stoczni modelarskiej którą można kupić w kilku wersjach. Na potrzeby budowy tylko jednego modelu możemy także wykonać tego typu uproszczone urządzenie we własnym zakresie. Do jej wykonania posłużą dwie listewki przytwierdzone równolegle do idealnie płaskiej deski. Odstęp pomiędzy listewkami musi być równy szerokości wodnicy. Długość listewek powinna być trochę większa od długości samej wodnicy, a ich wysokość nie powinna przekraczać kilku milimetrów, tak aby wszystkie wręgi mogły być umieszczone w swoich szczelinach. Dobrze spasowany szkielet należy skleić ze sobą za pomocą szybkoschnącego białego kleju.
Do szkieletu należy przykleić również wszelkie wsporniki i wzmocnienia. W celu prawidłowego ułożenia wręgów można wspomóc się różnego rodzaju ściskami. Niektóre firmy stosują bardziej miękką sklejkę, aby ich obróbka była w późniejszych etapach łatwiejsza zwłaszcza podczas układania poszycia. W tym przypadku wręgi rozmieszczone są w niewielkich odległościach, aby zachować sztywność konstrukcji.
Z kolei twarda sklejka przyczyni się do powstania sztywniejszego kadłuba, ale jej obróbka będzie bardziej problematyczna. Na samym końcu łącznia szkieletu można poprawić zwykłym klejem stolarskim typu "Wikol" w celu wzmocnienia konstrukcji.
Pokłady
W zależności od zestawu, pokład należy pokryć listewkami przed jego przyklejeniem do kadłuba lub dopiero w momencie, gdy pokład będzie już osadzony na szkielecie. Listewki modelarskie mają na celu imitację deskowania i najlepiej układać je od osi symetrii pokładu i postępować w kierunku jego krańców. Istnieje kilka technik wykonania desek pokładu. W najprostszej postaci przyklejone listewki należy „poprzecinać” ołówkiem tak, aby długość desek była odpowiednio proporcjonalna. Za pomocą ołówka i linijki można także wykonać imitację uszczelnień między deskami, które w rzeczywistości wykonane były zazwyczaj z konopi impregnowanych smołą.
Jeśli decydujemy się wykonać poszycie przed przyklejeniem pokładu do szkieletu, należy pamiętać aby listewki wystające ponad obrys pokładu odciąć nożykiem. Tak przygotowane pokłady należy przykleić do wcześniej sklejonego szkieletu. Pokład powinien na całej długości idealnie przylegać do wzdłużnicy i wręgów.
W przypadku gdy przyklejamy pokład do szkieletu bez wykonanego na nim poszycia listewkami, możemy posłużyć się gwoździami dla lepszego zamocowania elementu. Gwoździe mają na celu przytwierdzenie pokładu na szkielecie i po wyschnięciu kleju należy je wyjąć, albo zeszlifować. Pokład zostanie pokryty listewkami w późniejszych etapach budowy modelu.
Na tym etapie warto też przeszlifować wręgi w taki sposób, aby można było w przyszłości ułożyć listewki poszycia. Przy tej czynności należy zwrócić baczną uwagę na wypustki znajdujące się po bokach (dotyczy to tylko niektórych modeli), które posłużą do zamocowania sklejkowych burt.
Poszycie listewkowe >w budowie<
Wstęp do malowania modeli drewnianych
Zanim omówimy malowanie drewnianych modeli to trzeba wspomnieć o specyfice tego typu modelarstwa. Kolorystyka modeli żaglowców nie jest jednoznaczna. O ile np. w przypadku modeli plastikowych czołgów czy samolotów kolory podane są często z dokładnością RAL to w przypadku kolorystyki drewnianych żaglowców wygląda to nieco inaczej. Problem polega na skąpej dokumentacji dotyczącej żaglowców której niejednoznaczność pozwala na wiele interpretacji.
Przykład szwedzkiego okrętu Vasa pokazuje jak skrajne są to różne interpretacje. Pierwotnie naukowcy zajmujący się tym okrętem uznali niebieski za kolor dominujący i tak zostało to przedstawione choćby w modelu Vasa firmy Billing Boats. Najnowsze badania pigmentu pobranego z wraku wskazują już na kolor czerwony.
Wobec tego w przypadku odtworzenia kolorów statków musimy polegać głównie na malarstwie danego okresu i wiedzy z zakresu technik szkutniczych.Ogólne zasady malowania drewnianych modeli
Generalnie są dwie szkoły jeśli chodzi o malowanie dawnych żaglowców. Pierwsza zakłada całkowite pozbawienie modelu malowania tak aby ukazać naturalny odcień drewna w każdym jego fragmencie. Druga opcja zakłada malowanie modelu zgodnie z jego historycznym pierwowzorem. Pomiędzy tymi dwoma opcjami istnieje szereg pośrednich rozwiązań jak np. malowanie jedynie dna na kolor biały lub czarny.
Żaglowce w naturalnym odcieniu drewna.
Modele których żadna drewniana część nie zostanie pomalowana farbą należy polakierować lakierem bezbarwnym. W tym celu można używać lakieru bezbarwnego Kapon który zabezpieczy drewno przed wilgocią i promieniami słonecznymi (blaknięciem). 1-2 warstwy w zupełności powinny wystarczyć. Inną opcją są różnego rodzaju lakiery akrylowe o preferowanym wykończeniu matowym lub półmatowym. Pamiętać należy iż elementy które wcześniej zostały zabejcowane można (a nawet trzeba) również pomalować bezbarwnym lakierem. Lakierowanie jest najlepiej wykonać na jak najdalszym etapie budowy pamiętając o tym że polakierowanego drewna nie da się skleić białym klejem do drewna. Lakierowanie nie jest konieczne w przypadku prostych modeli z pełnym kadłubem.
Malowanie drewnianych części modelu.
W przeciwieństwie do malowania modeli plastikowych, które jest bardzo trudne zwłaszcza jeśli chodzi o kamuflaż, malowanie drewna jest relatywnie proste. Elementy drewniane można malować z dobrym efektem zarówno pędzlem jak i aerografem. Ważne jest przygotowanie powierzchni która powinna być idealnie wyszlifowana oraz odkurzona na sucho np. odkurzaczem. Nawet najmniejsza ilość pyłu po szlifowaniu potrafi zepsuć najprostsze malowanie. Przy malowaniu ważne jest aby nie przesadzić z grubością farby i lepiej rozcieńczyć ją w dwójnasób niż położyć jedną ale grubą warstwę. Jest to bardzo częsty błąd który potrafi całkowicie zepsuć nawet najlepiej sklejony model.
W modelarstwie okrętowym a zwłaszcza szkutniczym rzadko nakłada się przybrudzenia eksploatacyjne czy efekt postarzania (weathering). Zazwyczaj model wykonuje się tak jak wyglądał oryginał tuż przed wodowaniem (stan stoczniowy). O ile w przypadku okrętów stalowych efekty eksploatacyjne generalnie sprowadzają się do nałożenia „rdzy” i podrapania farby o tyle w przypadku żaglowców jest to bardziej skompilowane. Elementy drewniane tych okrętów pod wpływem słonej wody całkowicie zmieniały kolor. Podobnie było z żaglami nie mówiąc już o elementach kutych z żelaza. Chropowate dna także znacznie bardziej obrastały omułkami aniżeli to bywa(ło) na okrętach stalowych.
Na sam koniec warto wspomnieć o zasadach BHP
Zazwyczaj farby zwłaszcza te rozpylone są szkodliwe dla zdrowia i trzeba o tym pamiętać w trakcie malowania. Wyciąg i maseczka z odpowiednim filtrem nie będzie przesadą.
Przed malowaniem warto zadbać o powietrze w pomieszczeniu a dokładnie o jego czystość. Zazwyczaj modele są malowane w miejscu ich wykonywania a tu zwłaszcza po obróbce drewna unosi się sporo drobnego pyłu który chętnie osiada na świeżo pomalowanej powierzchni. W przypadku malowania żaglowców, ze względu na ich wielkość, nie mają zastosowania modelarskie komory lakiernicze. Te nadają się jedynie do mniejszych modeli lub pojedynczych części budowanego modelu.