W marcu 2022r. światowe media obiegła wiadomość o sensacyjnym odkryciu HMS Endurance, czyli żaglowca z wyprawy Shackeltona. To już trzeci duży statek żaglowy z wypraw polarnych odnaleziony w ostatnich latach. Pozostałe, HMS Erebus i HMS Terror z wyprawy Franklina, naukowcy odkryli w 2014 i 2016 roku. Ostatnie odkrycie jest zapewne zainspirowane dwoma poprzednimi ale tym razem poprzeczka postawiona była znacznie wyżej ponieważ sam wrak leży na głębokości ponad 3 km.
Ernest Shackelton, Irlandczyk owładnięty obsesją odkryć na Antarktydzie planował przejście całego kontynentu na HMS Endurance. Zebrał niezbędne na wyprawę fundusze, zakupił statek, psy, zaopatrzenie, skompletował 28 osobową załogę i wyruszyli z Plymouth 8 sierpnia 1914. Na początku grudnia odkrywcy wypłynęli w kierunku Antarktydy ale już 19 stycznia 1915 roku Endurance został uwięziony w lodzie na Morzu Weddella 100 km od planowanego punktu lądowania. Żaglowiec dryfował przez 9 miesięcy i pod naporem lodu kadłub został poważnie uszkodzony. Shackelton podjął decyzję opuszczenia statku. Od tej pory załoga obozowała na lodzie w pobliżu barkentyny aż do momentu jej zatonięcia 21 listopada. Po rozluźnieniu lodu uczestnicy wyprawy na zabranych wcześniej ze statku szalupach dotarli 15 kwietnia na Wyspę Słoniową. Shackelton z jedynie 4 członkami załogi popłyną szalupą na odległą o 700 mil Georgię Południową aby zorganizować ratunek dla pozostających na Wyspie Słoniowej. Tylko dzięki temu wszyscy ocaleli i ten fakt uważany był za prawdziwy sukces wyprawy. Sama wyprawa cieszyła się wielkim rozgłosem m.in. ze względu na wykonane na niej zdjęcia uwiezionego w lodach Endurance.
44–metrowy żaglowiec został zwodowany w 1912 roku czyli 2 lata po wodowaniu fregaty Dar Pomorza. Kadłub, w przeciwieństwie do polskiego żaglowca, wykonany był(jest!) z drewna. Ze względu na przeznaczenie dla wycieczek arktycznych wyposażono jednostkę w silnik parowy który dawał większą mobilność w przypadku kapryśnej pogody i zlodowaciałego szlaku wodnego. Maszyna parowa o mocy aż 350 km wraz z napędem żaglowym rozpędzała statek w dobrych warunkach do ponad 10 węzłów prędkości. Pewnym novum spotykanym tylko na żaglowcach z końca epoki żagla i pary było zamontowanie elektrycznego oświetlenia które w warunkach nocy polarnej było sporym udogodnieniem dla załogi.
Więcej o samym statku powinniśmy się dowiedzieć w wyniku badań nad odkrytym wrakiem. Już z pierwszych zdjęć wykonanych przez podwodne roboty widać że wrak jest zachowany w dosyć dobrym stanie. Elementy drewniane zachowały się niemalże tak jak na królewskim okręcie Vasa. Widać oczywiście strzaskane drzewce czy zdeformowany działaniem lodu kadłub ale wyposażenie pokładowe zdaje się być na swoim miejscu. Powstająca dokumentacja filmowa powinna być świetnym uzupełnieniem dokumentacji fotograficznej powstałej w trakcie ostatniej wyprawy żaglowca.
Odkrycie w ostatnich latach aż trzech statków biorących udział w wyprawach polarnych spopularyzowało temat tych niezwykłych, arktycznych przedsięwzięć. Powstały liczne opracowania, książki a nawet film HMS Terror traktujący o wyprawie Franklina z lekkim przymuszenie oka.
Popularność tematu przeniosła się także na świat modelarstwa szkutniczego. Szybko po odkryciu żaglowca HMS Erebus zareagowała hiszpańska firma OcCre z modelem drugiego żaglowca z tej wyprawy, HMS Terror. Zestaw powstał w oparciu o znakomite plany z rekonstrukcji Matthew Betts’a i jest obecnie jednym z najpopularniejszych statków drewnianych do sklejania w naszym sklepie modelarskim. Już po miesiącu widać jednak że odkrycie barkentyny Endurance przeniosło się także i na popularność tego zestawu. Zbliżone skale tych drewnianych modeli pozwalają zbudować zalążek „arktycznej” kolekcji. Kto wie, może w przyszłości dołączy do niej kiedyś także i HMS Erebus ?