Dyliżans - Amati 1711/01

Dyliżanse (z francuskiego diligence: pośpiech) jako środek transportu poczty i pasażerów po raz pierwszy wprowadzone zostały do użycia we Francji w XVI wieku. Była to powóz z zamknięta kabiną przeznaczoną dla kilkunastu pasażerów. Woźnica i pomocnik siedzieli wysoko na tak zwanym koźle na poziomie dachu. Na dachu dyliżansu i z tyłu kabiny było miejsce na pocztę i bagaże pasażerów. Ciągnione były szybkością około 18 km/h przez 4 lub 6 koni. Co około 50 km były stacje, gdzie pasażerowie mogli odpocząć i zjeść posiłek zmieniano też konie na wypoczęte. W Polsce dyliżanse obsługujące stałe połączenia pojawiły się w Księstwie Warszawskim na początku XIX wieku. Również w Polsce produkowano dyliżanse (nazywane kurierkami) w fabryce Rentla w Warszawie. Do XVIII wieku dla zmniejszenia wstrząsów w czasie jazdy kabina zawieszona była na skórzanych pasach, później pasy zastąpiono stalowymi resorami. W XIX wieku dyliżanse zastąpiła kolej. Dyliżanse można było podziwiać w wielu kostiumowych filmach, z tych najbardziej znany to western „Dyliżans” Johna Forda z Johnem Waynem 1939 roku. Jest też mało znana sztuka Aleksandra Fredry „Dyliżans” z 1825 roku prezentowana w Teatrze Telewizji w 1988 roku.